Kwestia odpowiedzialność za długi współmałżonka uzależniona jest od ustroju majątkowego istniejącego między małżonkami. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstaje z mocy prawa wspólność majątkowa (ustawowa). W ramach tego ustroju małżonkowie mogą swobodnie dysponować swoimi majątkami osobistymi (tj. zgromadzonymi przed zawarciem małżeństwa oraz niektórymi składnikami nabytymi w czasie jego trwania, pochodzącymi z określonych ustawą źródeł, np. darowizn czy spadków). Majątkiem wspólnym co do zasady małżonkowie zarządzają wspólnie. Wyjątkiem od tej reguły są czynności tzw. zwykłego zarządu w drobnych sprawach życia codziennego, których każdy z małżonków może dokonywać samodzielnie.
W przypadku zobowiązań zaciągniętych w trakcie trwania wspólności ustawowej odpowiedzialność małżonków za długi kształtuje się następująco:
Odpowiedzialność za długi zaciągnięte wspólnie
W sytuacji, gdy małżonkowie zaciągną dług wspólnie (np. zawrą umowę kredytu jako współkredytobiorcy), wówczas obydwoje odpowiadają za jego spłatę. Wierzyciel może zaspokoić się zarówno z majątku wspólnego małżonków, jak i z majątku osobistego każdego z nich, wedle swojego uznania. Wynika to z faktu, iż z tytułu wspólnie zawartej umowy o charakterze zobowiązaniowym, małżonkowie stają się dłużnikami solidarnymi.
Zgoda jednego z małżonków na zaciągnięcie długu przez drugiego z nich
W tym przypadku dłużnikiem jest ten z małżonków, który zaciągnął zobowiązanie (np. podpisał się pod umową kredytu). Jednak fakt wyrażenia zgody przez drugiego małżonka na zawarcie umowy wpływa w sposób istotny na uprawnienia wierzyciela. W celu zaspokojenia wierzyciel będzie on mógł bowiem sięgać nie tylko do majątku osobistego małżonka będącego dłużnikiem, ale także do całego majątku wspólnego małżonków.
Odpowiedzialność za długi zaciągnięte bez zgody współmałżonka
Jeżeli przykładowo mąż zaciągnie pożyczkę bez wiedzy żony, wówczas tylko on posiada status dłużnika, a wierzyciel ma prawo zaspokoić się z jego majątku osobistego. Jeżeli jednak wartość majątku odrębnego jest niewystarczająca na pokrycie całego długu, wierzyciel może skierować egzekucję, choć wprawdzie w ograniczonym zakresie, do majątku wspólnego. np. do przysługującego małżonkowi będącemu dłużnikiem wynagrodzenia za pracę.
Zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków na zaspokojenie zwykłych potrzeb rodziny
W myśl art. 30 § 1 kro oboje małżonkowie odpowiadają solidarnie za zobowiązana zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Uregulowanie to stanowi wyjątek od wyżej opisanych zasad odpowiedzialności małżonków za długi. Przez zwykłe potrzeby rodziny należy rozumieć sprawy związane z codzienną egzystencją takie jak np. dokonywanie opłat mieszkaniowych, zakup żywności, zakup pralki czy lodówki na raty, pokrycie kosztów leczenia dentystycznego dziecka itp. W przypadku tego typu zobowiązań wierzyciel uprawniony jest do zaspokojenia się zarówno z majątku osobistego każdego z małżonków, jak i ich majątku wspólnego.
Odpowiedzialność za długi po rozwodzie
Z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego pomiędzy małżonkami przestaje obowiązywać ustrój wspólności ustawowej. Składniki majątkowe objęte dotychczas wspólnością małżeńską stają się z mocy prawa współwłasnością w częściach ułamkowych, a każdy z małżonków może domagać się podziału majątku. Jeżeli chodzi jednak o zobowiązania z okresu małżeństwa (np. wspólnie zaciągnięty kredyt) to po rozwodzie każdy z byłych małżonków nadal pozostaje dłużnikiem, co uprawnia wierzyciela do zaspokojenia się z majątku osobistego każdego z nich. Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy dług został zaciągnięty przez tylko jednego z małżonków za zgodą bądź bez zgody drugiego. W tym wypadku dłużnikiem zarówno przed jak i po rozwodzie jest tylko jeden małżonek. Wierzyciel może więc zaspokoić się z majątku tego z byłych małżonków, z którym zawarł umowę, nie może natomiast sięgać do majątku osobistego drugiego z małżonków, który jego dłużnikiem nie jest.
Zastrzeżenie prawne
Wszelkie materiały znajdujące się na niniejszej witrynie zamieszczane są jedynie w celu informacyjnym i nie stanowią porady prawnej. Wiążącej porady/opinii prawnej Kancelaria może udzielić dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W związku z powyższym Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji udostępnionych na niniejszej stronie bez uprzedniego zasięgnięcia przez Klienta indywidualnej porady prawnej dotyczącej jego konkretnej sprawy. W celu uzyskania porady, prosimy o kontakt.