Osadzenie w zamkniętym zakładzie karnym stanowi najsurowszy ze sposobów odbywania kary. Dla osób prawomocnie skazanych na karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym jednego roku polski ustawodawca przewidział jednak możliwość jej wykonywania w mniej rygorystycznych warunkach. Pozwala na to tzw. System Dozoru Elektronicznego, który konieczność odbywania kary w bezwzględnej izolacji więziennej i wiążące się z tym dolegliwości zastępuje możliwością odbycia jej w domu bądź innym miejscu na wolności wskazanym przez sąd. Dzięki temu skazany może prowadzić względnie normalne życie osobiste, rodzinne i zawodowe z zachowaniem ograniczeń wynikających z kontroli sprawowanej przez sąd.
Sąd właściwy, tryb i osoby uprawnione do złożenia wniosku
W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. Przykładowo wiec skazany odbywający karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Jastrzębiu-Zdroju lub skazany, który jeszcze nie zostali osadzony w zakładzie karnym, a zamieszkuje na terenie Jastrzębia-Zdroju, Rybnika, Wodzisławia Śląskiego czy Żor powinien złożyć wniosek o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego do Sądu Okręgowego w Gliwicach – VII Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych (ul. Kościuszki 15, 44-100 Gliwice).
O udzieleniu zezwolenia na odbywanie kary w SDE sąd orzeka na wniosek, który należy złożyć na piśmie. Uprawnionym do złożenia wniosku jest skazany i jego obrońca, a także prokurator, kurator sądowy oraz dyrektor zakładu karnego. Wnioski nie mogą być natomiast składane przez członków rodziny osób skazanych.
Warunki udzielenia skazanemu zezwolenia na odbywanie kary w SDE
Możliwość udzielenia skazanemu przez sąd zezwolenia na odbywanie kary poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego wymaga spełnienia łącznie następujących warunków:
- kara pozbawienie wolności orzeczona wobec skazanego nie przekracza jednego roku
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu oraz zgodę osób pełnoletnich, wspólnie z nim zamieszkujących
- jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary oraz jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym
- udzieleniu takiego zezwolenia nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.
Zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE nie udziela się skazanemu w warunkach określonych w art. 64 § 2 kk.
Zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE może być udzielone również skazanemu, wobec którego orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Na czym polega odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE?
Odbywając karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skazany ma obowiązek przebywać w mieszkaniu wyznaczonym przez sąd jako miejsce wykonywania kary, a może je opuszać tylko w ściśle określonych przedziałach czasowych ustalonych w postanowieniu sądu (nie dłużej jednak niż 12 godzin dziennie) oraz w ściśle określonym celu np. świadczenia pracy, wykonywania praktyk religijnych, kształcenia, sprawowania opieki nad inną osobą itp.
Zachowanie skazanego jest nadzorowane przez kuratora sądowego przy pomocy specjalnych urządzeń elektronicznych. W tym celu na rękę lub nogę osoby odbywającej karę zakładany jest nadajnik przypominający wyglądem zegarek na pasku, a w miejscu wykonywania kary pozostawia się urządzenie monitorujące, czyli odbiornik. Brak odbioru sygnału z nadajnika oznacza, ze osoba odbywająca karę oddaliła się poza zasięg odbiornika tj. opuściła mieszkanie.
Zgoda pełnoletnich domowników
Skazany, ubiegając się o uzyskanie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego musi przedstawić pisemną zgodę wszystkich osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących na wykonywanie kary w tym systemie oraz na przeprowadzenie przez podmiot dozorujący czynności kontrolnych w miejscu ich pobytu, polegających na sprawdzeniu prawidłowości funkcjonowania elektronicznego urządzenia rejestrującego oraz nadajnika.
Warunki techniczne w mieszkaniu
Możliwość udzielenia skazanemu zezwolenia na odbywanie kary w SDE jest uzależniona od stwierdzenia przez pracowników podmiotu dozorującego, że w mieszkaniu, wskazanym w treści wniosku jako miejsce wykonywania kary, istnieją odpowiednie warunki techniczne pozwalające na wykonywanie kary w tym systemie tj. przede wszystkim dostęp do energii elektrycznej oraz odpowiedni poziom sygnału telefonii komórkowej niezbędny dla prawidłowej pracy urządzeń monitorujących.
Co powinien zawierać wniosek?
Wniosek o udzielenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego powinien zawierać:
- oznaczenie prawomocnego wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności, którą skazany chce odbyć w systemie dozoru elektronicznego, poprzez podanie nazwy Sądu, daty wydania wyroku oraz sygnatury sprawy, w której ten wyrok zapadł
- wskazanie, czy skazany już odbywa karę pozbawienia wolności, czy jeszcze nie został osadzony w Zakładzie Karnym
- wskazanie dokładnego adresu, pod którym skazany ma odbywać karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
- odręcznie podpisane oświadczenia osób dorosłych, zamieszkujących ze skazanym, w którym wyrażają zgodę na odbycie przez niego kary pozbawienia wolności w tym lokalu, w systemie dozoru elektronicznego
- uzasadnienie - przedstawienie argumentów przemawiających za uwzględnieniem wniosku.
Najważniejszym elementem wniosku o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE jest jego uzasadnienie, które powinno być przekonywujące. To właśnie od uzasadnienia, a konkretnie przytoczonych w nim argumentów oraz dowodów na ich poparcie zależy, czy wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony przez Sąd Penitencjarny.
W uzasadnieniu należy więc jak najprecyzyjniej umotywować, że ze względu na:
- rodzaj i charakter popełnionego przestępstwa
- postępowanie skazanego po uprawomocnieniu się wyroku skazującego
- sytuację osobistą, rodzinną i zawodową skazanego zasługuje on na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym, dla realizacji celów kary nie jest konieczna jego izolacja, a ponadto ewentualne jego osadzenie w zakładzie karnym pociągnęłoby dla skazanego i jego rodziny zbyt ciężkie skutki.
Każdy z podniesionych w uzasadnieniu argumentów należy poprzeć odpowiednim załącznikiem. Przykładowo jeżeli żona skazanego nie pracuje, a na jego utrzymaniu pozostają małoletnie dzieci – do wniosku należy dołączyć zaświadczenie z Urzędu Pracy o zarejestrowaniu żony skazanego jako osoby bezrobotnej oraz akty urodzenia dzieci.
Zastrzeżenie prawne
Wszelkie materiały znajdujące się na niniejszej witrynie zamieszczane są jedynie w celu informacyjnym i nie stanowią porady prawnej. Wiążącej porady/opinii prawnej Kancelaria może udzielić dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W związku z powyższym Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji udostępnionych na niniejszej stronie bez uprzedniego zasięgnięcia przez Klienta indywidualnej porady prawnej dotyczącej jego konkretnej sprawy. W celu uzyskania porady, prosimy o kontakt.